יידיש בתיכון א' לאמנויות

שם השיעור: פעלים מודאליים - מאָדאַלע ווערבן
הפעלים המודאליים הם:

פועל מאדאלי	V3	תרגום	הערות
פֿלעגן	געפֿלעגט	רגיל היה
קענען	געקענט	יכול, מכיר
מעגן	געמעגט	אפשר
לאָמיר	----	הבה	לא מוטה
טאָרן ניט	ניט געטאָרט	אסור	רק בצורת שלילה
דאַרפֿן	געדאַרפֿט	צריך
מוזן	געמוזט	מוכרח
וועלן	געוואָלט	לרצות	יוצא דופן בהטייה
זאָלן	געזאָלט	אמור
זאָלן זייַן	געזאָלט זייַן	אמור להיות

הכוונה היא, שבזמן הווה בגוף שלישי יחיד [ ער, זי, עס, מען, ווער (מי)]. בשימוש בפעלים מודאליים, הפעלים הללו לא מקבלים את הסיומת של – ט. ' הט' המסורתית לא תתוסף לצורת היסוד גרונט פֿאָרעם של הפועל בגוף שלישי לא תהא
ט' - בהטייה של גוף שלישי יחיד היא ל: ער, זי, עס, מען, ווער (מי).

מוזן - ער מוז,

קענען - זי קען,

מעגן - עס מעג,

טאָרן ניט - מען טאָר ניט,

קענען	יכול	מוזן	מוכרח	דאַרפֿן	צריך	טאָרן ניט	אסור
איך	קען	איך	מוז	איך	דאַרף	איך	טאָר ניט
דו	קענסט	דו	מוזסט	דו	דאַרפֿסט	דו	טאָרסט ניט
ער	קען	ער	מוז	ער	דאַרף	ער	טאָר ניט
זי	קען	זי	מוז	זי	דאַרף	זי	טאָר ניט
עס	קען	עס	מוז	עס	דאַרף	עס	טאָר ניט
מען	קען	מען	מוז	מען	דאַרף	מען	טאָר ניט
ווער	קען	ווער	מוז	ווער	דאַרף	ווער	טאָר ניט
מיר	קענען	מיר	מוזן	מיר	דאַרפֿן	מיר	טאָרן ניט
איר	קענט	איר	מוזט	איר	דאַרפֿט	איר	טאָרט ניט
זיי	קענען	זיי	מוזן	זיי	דאַרפֿן	זיי	טאָרן ניט

מבנה הטיית הפועל המודאלי בצורת עבר, נפעל. תנאי הוא כדרך מבנה פועל רגיל.

פועל עזר : הפועל האָבן

פועל שני : הוא הפועל המודאלי בצורת V3 ( פּאַטיציפּ ):

צורת V3 ( פּאַטיציפּ ) של הפעלים המודאַלים היא :
גע->====->ט.

	קענען	געקענט
	דאַרפֿן	געדאַפֿט
	וועלן	געוואַלט (יוצא דופן)

	משה קען לערנען	משה יכול ללמוד ( גוף שלישי יחיד )
	איר קענט לערנען	אתם/אתן יכולים/יכולות ללמוד ( גוף שני רבים)
	איך קען לערנען	אני יכול ללמוד ( גוף ראשון יחיד )
	איך וועל קענען לערנען	אני אוכל ללמוד

הפועל יוצא הדופן וועלן : ( געוואָלט )
	משתמשים ב-וועלן להטיית זמן עתיד.
	משתמשים ב-וועלן במשמעות לרצות.

וועלן / וועלן

דער ווערב וועלן + v1 = די קומענדיקע צייַט – זמן עתיד

	הטיית וועלן	מבנה הפועל בעתיד	תרגום
גוף ראשון – יחיד	איך וועל	איך וועל לערנען	אני אלמד
גוף שני – יחיד	דו וועסט	דו וועסט קומען	אתה תבוא
גוף שלישי: ער, זי, עס, מען	זי וועט	זי וועט רעדן	היא תדבר
משפט שאלה	ווען וועט ער	ווען וועט ער פֿאַרשטיין	מתי הוא יבין
גוף ראשון- רבים	מיר וועלן	מיר וועלן וועלן קומען	אנחנו נרצה לבוא
גוף שני – רבים	איר וועט	איר וועט שרייַבן	אתם תכתבו
גוף שני – רבים	איר וועט	איר וועט שרייַבן	אתן תכתבו
גוף שלישי – רבים	זיי וועלן	זיי וועלן וווינען	הם יגורו
גוף שלישי – רבים	זיי וועלן	זיי וועלן וווינען	הן תגורנה

דער ווערב וועלן = מאָדאַל ווערב = לרצות, לחפוץ, [ שים לב למבנה הפועל בזמן עתיד ]

	וועלן בהטייה - הווה	וועלן בהטיית עתיד	וועלן בהטיית עבר
גוף ראשון – יחיד	איך וויל	איך וועל וועלן	איך האָב געוואָלט
גוף שני – יחיד	דו ווילסט	דו וועסט וועלן	דו האָסט געוואָלט
גוף שלישי: ער, זי, עס, מען	מען וויל	זי וועט וועלן	ער האָט געוואָלט
משפט שאלה	ווער וויל	ווען וועט ער וועלן	וויפֿל האָסטו געוואָלט
גוף ראשון- אנחנו	מיר ווילן	מיר וועלן וועלן	מיר האָבן געוואָלט
גוף שני - אתם	איר ווילט	איר וועט וועלן	איר האָט געוואָלט
גוף שני - אתן	איר ווילט	איר וועט וועלן	איר האָט געוואָלט
גוף שלישי - הם	זיי ווילן	זיי וועלן וועלן	זיי האָבן געוואָלט
גוף שלישי - הן	זיי ווילן	זיי וועלן וועלן	זיי האָבן געוואָלט

מילון יידי-עברי

חומר לימודי

תרגול

משחקים

שירים

יצירות

סימני ניקוד

חג והווי יהודי

משוררים וסופרים

פרויקטי גמר

קישורים

כתבו לנו

ידיש:ד"ר שושנה דומינסקי

מונה כניסות: 407755

תכנות: דודי זוהר 2006 אוּרי הרדוף 2009 גד אבן חיים 2017-2016