שם השיעור: שימוש בתואר ושם-עצם

 בכל שם עצם יש לזהות [בעזרת מילון ]  את :

 המגדר            [זכר, נקבה, סתמי ]

 תפקיד תחבירי [נושא, מושא ישיר, מושא עקיף, קניין]

  יחיד או רבים

 שם עצם לא מיודע מזוהה באמצעות : אַ, אַן

כאשר מוסיפים תואר לשם העצם יקבל התואר המוסף את כל תכונות שם-העצם,
 ובשונה מעברית יופיע לפני שם העצם.

אין ביידיש משפט המכיל שם עצם ותואר בלבד. [תלמיד טוב]

השימוש בנטיית שם התואר:

בנטיית שם התואר מוסיפים סיומות לצורת היסוד של התואר:

דוגמה:

שילוב בין שם העצם והתואר:

דוגמאות לשם-עצם תואר וקניין -  צורת נושא [נאָמינאַטיוו]

1.       אימא טובה
אַ גוטע מאַמע

2.      האימא הטובה

די גוטע מאַמע

3.      האימא הטובה שלי

מייַן גוטע מאַמע

4.      אבא חכם

אַ קלוגער טאַטע

5.      האבא החכם

דער קלוגער טאטע

6.      האבא החכם שלךְ

דיין קלוגער טאַטע

7.      אח גדול
אַ גרויסער ברודער

8.      האח הגדול
דער גרויסער ברודער

9.      האחים הגדולים
די גרויסע ברידער

10.  האח הגדול שלנו
אונדזער גרויסער ברודער

11.  האחים הגדולים שלנו
אונדזערע גרויסע ברידער

12.  ההורים הטובים שלי

מייַנע גוטע עלטערן

13.  ההורים הזקנים והטובים שלנו
אונדזערע גוטע און אַלטע עלטערן

14.  האחות הטובה שלה
איר גוטע שוועסטער

15.  האחות הקטנה שלהן
זייער קליינע שוועסטער

16.  האחיות היפות שלי
מיינע שיינע שוועסטער

17.  האחיות הטובות שלהן
זייערע גוטע שוועסטער

18.  המחברת שלו
זייַן העפֿט

19.  מחברת שלו
זייַן העפֿט

.        דער .......    ברודער   ........        דאָ       ( גרויס: לערנען זיך )

דוגמה : דער גרויסער ברודער לערנט זיך   דאָ.ׂ
     2.   די קליינע  קינדער      דאַרפֿן קומען אַהיים ( קליין: דאַרפֿן קומען )

3.     דאָס שיינע    מיידעלע   האָט ליב עסן   ברויט ( שיין: האָבן ליב עסן )

4.     די ווייסע     שיף          איז    גרויס ( ווייַס: זייַן )

5.     די    געלע    בריק        איז   גרין ( געל: זייַן )

6.     די אַלטע    פֿליפֿעלדער  זענען  ווייַט ( אַלט : זייַן )

7.     די נייע     באַן            קומט  באַלד ( נייַ : קומען )

8.     דער גרינע     באַרנע  וואַקסט  אין וינטער ( גרין: וואַקסן )

9.     די גוטע   מערן           זייַנען שיין (גוט: זייַן )

10. די גרינע  אוגערקע     וואַקסט   איצט ( גרין : וואַקסן )

11. די ברוינע ראָזשינקע   איז  טייַער ( ברוין: זייַן )

12. דער ווייסער קנאָבל    איז  קליין ( ווייַס: זייַן )

13. דאָס יונגע אייניקל אַרבעט  אין קראַם (יונג: אַרבעטן)

14. דער צוויטער פֿעטער וווינט  אין תל-אביב ( צוויט : וווינען )

15. די רייַכע   מחותנים  שלאָפֿן אין הויז (רייַך : שלאָפֿן )

16. דער קאַלטער טאָג    איז   אין ווינטער ( קאַלט: זייַן)

17. דער  לאַנגער  טאָג איז אין זומער ( לאַנג: זייַן )

18. די שווערע פֿראַגע איז קלאָר ( שווער: זייַן )

19. די נאָענטע  עלטערן לעבן אין ירושלים ( נאָענט: לעבן )

20. די שמאָלע גאָס   איז  נייַ ( שמאָל: זייַן )

מילות-יחס שנוספו לתגיות יידוע -

 תגיות היידוע משתנות במיוחד כאשר ישנה מילות יחס לפני שם-עצם או תואר.
 במהלך השנים חל חיבור בין מילת היחס ותגית הידוע.

 דוגמה:
  אויף   דעם  טיש - על השולחן
  אויפֿן          טיש - על השולחן
  
  צו     דעם   טיש - לשולחן
  צום  טיש  - לשולחן
  
  איבער  דעם  טיש - על השולחן
  איבערן     טיש - על השולחן
  
  פֿון    דעם  טיש - מהשולחן
  פֿונעם        טיש - מהשולחן

  פֿאַר דעם טיש  - לפני השולחן
  פֿאַרן        טיש  - לפני השולחן

כך נהיה עם :

אין דעם  =  אינעם

מיט דעם = מיטן

ביז דעם = ביזן

דורך דעם = דורכן

נאָך דעם = נאָכן

השמטת התווית

בכמה ביטויים המתארים מקום נהוג להשמיט את התווית המיידעת.

לדוגמה:

אין צימער ( בחדר)

אין פּאַרק ( בגן בפארק)

לעבן פּאַרק ( ליד הגן )

אין שול ( בבית-הספר, לבית הספר)

פֿון שול ( מבית הספר)

 התואר - המספרים - די נומערן

  השימוש במספרים במשפט הוא כמו שימוש בתואר. אנו מבחינים בשני סוגי מספרים.

מספרים סודרים : אחד, שנים, שלושה וכו'

מספרים סידוריים : ראשון שניף שלישי, וכו'

מספרים סודרים  :

 0.   נול

1.    איין, איינס        11.   עלף           21.   איין און צוואַנציק        101. הונדערט איינס  111.  הונדערט עלף     121. הונדערט איין און צוואַנציק           

2.    צוויי                  12.   צוועלף       22.   צוויי און צוואַנציק       102. הונדערט צוויי    112.  הונדערט צוועלף 122. הונדערט צוויי און צוואַנציק       

3.    דרייַ                  13.   דרייַצן        23.   דרייַ און צוואַנציק       103. הונדערט דרייַ    113.  הונדערט דרייַצן   123. הונדערט דרייַ און צוואַנציק       

4.    פֿיר                  14.    פֿערצן       24.   פֿיר און צוואַנציק                                                                             124. הונדערט פֿיר און צוואַנציק

5.    פֿינף                15.    פֿופצן        25.   פֿינף און צוואַנציק

6.    זעקס               16.   זעכצן         26.   זעקס און צוואַנציק     
7.    זיבן                 17.   זיבצן          27.   זיבן און צוואַנציק

8.    אַכט                18.   אַכצן            28.   אַכט און צוואַנציק

9.    נייַן                  19.   נייַצן             29.   נייַן און צוואַנציק

10.  צען                 20.   צוואַנציק       30.   דרייַסיק
   

מספרים בעשרות

20.   צוואַנציק              60.   זעכציק

30.   דרייַסיק               70.   זיבעציק

40.   פֿערציק              80.   אַכציק 

50.   פֿופֿציק               90. נייַנציק

מספרים במאות

100.  הונדערט          101.  הונדערט איינס

200.  צוויי הונדערט    201.  צוויי הונדערט און איינס

300.  דרייַ הונדערט   301. דרייַ הונדערט און איינס

400.  פֿיר הונדערט    401.  פֿיר הונדערט  און איינס

500.  פֿינף הונדערט

600.  זעקס הונדערט

700. זיבן הונדערט

800. אַכט הונדערט

900. נייַן הונדערט