ואלה שמות בני ישׂראל הבאָים מצרימה" - "און דאָס זענען די נעמען פֿון בני-ישׂראל, וואָס זענען אָנגעקומען[1] קיין מצרים". בײַם אָנהייב פֿון דער פּרשה ווערט איבערגעציילט[2] די צוועלף יעקבֿס זין, און עס ווערט איבערגעגעבן, אַז די צאָל פֿון זײַנע אָפּשטאַמלינגען[3], וואָס זענען אָנגעקומען קיין מצרים, האָט באַטראָפֿן[4] 70 נפֿשות.
ווען יוסף און זײַן גאַנצער דור זענען ניפֿטר געוואָרן, איז אין מצרים געקומען צו דער מאַכט[5] אַ נײַער פּרעה, וועלכער האָט פֿאַרשקלאַפֿט[6] די ייִדן און געצוווּנגען זיי צו טאָן אַ ביטער-שווערע אַרבעט. מיט עטלעכע דורות שפּעטער, איז דער מצבֿ געוואָרן נאָך ערגער: דער פּרעה האָט באַפֿוילן די ייִדישע הייבאַמען[7] צו הרגענען אַלע ייִדישע ייִנגלעך. די הייבאַמען האָבן איגנאָרירט[8] די גזירה, און האָבן געהאָלפֿן די מאַמעס אויסבאַהאַלטן זייערע קינדער.
פּרעהס טאָכטער האָט געראַטעוועט פֿונעם טײַך ניל דאָס ייִנגל, וואָס זײַנע עלטערן האָבן אים נישט געקאָנט[9] אויסבאַהאַלטן, און געשיקט איבערן טײַך אין אַ ראָר־קוישל. די פּרינצעסין האָט אָנגערופֿן דאָס קינד משה.
ווען דאָס ייִנגל דער קומענדיקער אויסלייזער פֿונעם ייִדישן פֿאָלק - איז אויפֿגעוואַקסן, האָט דער אייבערשטער זיך באַוויזן פֿאַר אים אין אַ ברענענדיקן קוסט[10], און געהייסן צו פֿאָדערן בײַ פּרעה צו באַפֿרײַען די ייִדן. דער באַשעפֿער האָט געזאָגט, אַז טאָמער די ייִדן וועלן פֿרעגן משהן, ווי אַזוי הייסט ג-ט, וועלכער האָט אים געשיקט, זאָל ער זיי ענטפֿערן: "א־ה־י־ה אשר א־ה־י־ה" - "איך בין וואָס איך בין". אָדער פּשוט "א־ה־י־ה" - "אין בין". הגם, לויטן דיקדוק, שטייט דאָס וואָרט אין דער קומענדיקער צײַט, מיינט אַזאַ ווערב אין דער תּנ״כישער שפּראַך אויך דער אייביקע וועזן[11], וואָס נעמט אַרײַן סײַ דעם עבֿר, סײַ דעם הײַנט, סײַ די צוקונפֿט.
שפריכווערטער
קומען אויפֿן געדאַנק = עלה במחשבתו, בלבו.
קומען צו די כוחות = קומען צו זיך = התאושש, התחזק.
צעשפּרייט און צעוואָרפֿן אויף אַ שאַנד און אויף שפּאָט = מפוזרים ומפורדים, לקלס ולחרפה, למשל ולשנינה.
1. אָנקומען ( אָנגעקומען ) : וו / איז = לבוא להגיע.
2. פֿאָרקומען (פֿאָרגעקומען ) : וו / איז = התרחש. (דער פֿאָרקום ) = התרחשות.
3. איבערציילן (איבערגעציילט ) : וו = לספור, למנות. דער ציילער (ציילערס) = מונה, סופר.
4. אָפּשטאַמלינג (אָפּשטאַמלינגען) : דער = צאצא, יוצא חלציים.
5. באַטרעפֿן = עָלה, הסתכם, הגע לְ- .
6. באַטרעף = ערך, עלות, סכום, הסתכמות.
7. סומירן = לסכם.
8. מאכט (מאכטן) : די = שלטון, שליטה, רשות.
9. פֿאַרשקלאַפֿן = שעבד, כבש לעבד. פֿאַרשקלאַפֿונג = שעבוד עבדות. שקלאף (שקלאַפֿן) : דער = עבד.
10. הייבאַם : די = מילדת. הייבאַמען: די = מילדות.
11. איגנאָרירן (איגנאָרירט ) : וו = להסתיר.
12. געקאָנט > ( קאָנען ) : וו = יכול.
13. קוסט (קוסטן) : דער = שיח, סנה.
14. וועזן (וועזנס) : דער = מהות, ישות.
